International Research journal of Management Sociology & Humanities
( ISSN 2277 - 9809 (online) ISSN 2348 - 9359 (Print) ) New DOI : 10.32804/IRJMSH
**Need Help in Content editing, Data Analysis.
Adv For Editing Content
पाणिनीय व्याकरणे कर्म प्रवचनीय संज्ञा
1 Author(s): NAGENDRA KUMAR
Vol - 9, Issue- 2 , Page(s) : 344 - 353 (2018 ) DOI : https://doi.org/10.32804/IRJMSH
पाणिनीयाष्टके प्रथमाध्यायस्य चतुर्थे पादे कर्मप्रवचनीयसंज्ञायाः प्रकरणं विद्यते। तत्रा कर्मप्रवचनीयाः इति संज्ञासूत्राम् अध्किारसंत्रां च। अनुर्लक्षणे इति सूत्रादारभ्य विभाषा कृ×िा इति यावदस्याध्किारः। अस्मिन् अध्किारीे प×्यदश सूत्राणि सन्ति। कर्मप्रवचनीयाः इति महासंज्ञाकरणाद् अन्वर्थसंज्ञा विज्ञायते। कर्मेति क्रियोच्यते, तां प्रोत्तफवन्तः कथितवन्तः इति कर्मशब्दोपपदे प्रपूर्वकाद् वक्ष्धतोः कृत्यल्युटो बहुलम् इति बाहुलकाद् भूते कर्तरि अनीयर् इति प्रत्यये कर्मप्रवचनीयः इति निष्पद्यते। अतिक्रान्तं क्रियागतसम्बन्ध्ं कर्मप्रवचनीयाः द्योतयन्ति। ये पूर्वं क्रियां काचित् द्योतितवन्तः तं प्रति तस्याः क्रियायाः अभावात् न क्रियां कामपि द्योतयन्ति, किन्तु क्रियान्तरेण कस्यापि संबन्ध्मात्रां द्योतयन्ति, ते अत्रा कर्मप्रवचनीयाः इति।